Wadi Rum: H έρημος που διέσχιζε ο Λόρενς της Αραβίας

Η φωτογράφος Πόπη Τσουκάτου φωτογραφίζει τη μαγική κοιλάδα της Ιορδανίας, εκεί που το Χόλιγουντ έχει γυρίσει τις πιο επικές ταινίες

Ιορδανία: Ένα ταξίδι στη μαγική γη, από την κοιλάδα Wadi Rum στο Αμμάν, στην Πέτρα, στην κουζίνα αλλά και στα ήθη και έθιμα των κατοίκων της

Ιορδανία. Μια χώρα με 11 εκατομμύρια πληθυσμό, με ελάχιστο νερό και 75% έρημο. Ένα μαγικό ταξίδι. Δεν θα σας διηγηθώ ούτε τα μισά από όσα είδα. Αυτό το ταξίδι συνεχίζεται ακόμα μέσα μου. Ειδικά η αίσθηση που δίνει η Κοιλάδα του Φεγγαριού (Wadi Rum). Μια κοιλάδα από ψαμμίτη και γρανίτη που από το 2011 αναγνωρίστηκε από την Unesco ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς. Όταν την αντικρίζεις, αφήνεσαι να σε μεταφέρει σε έναν άλλο πλανήτη. Ενώ σκηνικά η έρημος είναι χώρος χωρίς ζωή, τον βιώνεις έντονα. Το περπάτημα στην άμμο είναι η απόλυτη εμπειρία. Είναι τόσο ψιλή και απαλή που βυθίζεσαι μέσα της. Νιώθεις μικρός σαν τον κόκκινο κόκκο της άμμου.
Νιώθεις πως θέλεις να προχωρήσεις κι άλλο μες στην απεραντοσύνη, να δεις μακριά τους βράχους και τα βουνά, τους μαγικά σχηματισμένους αμμόλοφους, τα καραβάνια με τις καμήλες. Να ταξιδέψεις βλέποντας τα αστέρια στον νυχτερινό ουρανό και την ανατολή του ήλιου το χάραμα.

Στη Δύση είναι ίσως πιο γνωστή από την σύνδεσή της με τον Βρετανό αξιωματικό Τόμας Έντουαρντ Λόρενς που πέρασε αρκετές φορές από εκεί κατά την διάρκεια της αραβικής επανάστασης το 1917-1918. Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ επέλεξε το Χόλιγουντ να γυρίσει πολλές ταινίες («Λόρενς της Αραβίας», «Transformers», «Η διάσωση», «Star War», «Αλαντίν», «Dune» κ.ά).

Οι Βεδουίνοι (= αυτοί που βαδίζουν στην έρημο), απόγονοι της φυλής των Ναβαταίων, είναι υπεύθυνοι για τα τουριστικά καταλύματα. Σήμερα στο Wadi Rum υπάρχουν 100 camps. Σε κερνάνε τσάι στην τέντα τους και κάνουν τις ξεναγήσεις είτε με τις καμήλες είτε με 4Χ4. Οι Βεδουίνοι ζουν σε χειροποίητες σκηνές κατασκευασμένες από μαλλί γίδας για να τις διπλώνουν και να τις μεταφέρουν με τις καμήλες. Μαγειρεύουν το φαγητό τους μέσα στην άμμο. Τρία ταψιά το ένα πάνω στο άλλο με αρνί, κοτόπουλο, λαχανικά και ρύζι μένει καλυμμένο με κουβέρτες για 4-5 ώρες θαμμένο βαθειά στην άμμο. Ιεροτελεστία το σερβίρισμα του καφέ, που οι κόκκοι του αλεσμένοι με κάρδαμο και ρίζες αρωματικών φυτών δίνουν μια ιδιαίτερη γεύση.
Πέτρα: Το πιο ακριβό αξιοθέατο στον κόσμο

Οι Βεδουίνοι έχουν και τη διαχείριση της Πέτρας. Το αρχικό της όνομα ήταν Ράκμου, που σημαίνει χρωματιστός βράχος. Στη συνέχεια ονομάστηκε Πέτρα από τους Έλληνες εμπόρους που χρησιμοποιούσαν το φαράγγι για την ασφάλεια των ταξιδιών τους. Σε απόσταση 10 λεπτών βρίσκεται ένα μικρό νεόκτιστο (από 1980) χωριό όπου όλοι αυτοί διαμένουν δωρεάν. Δεν πληρώνουν απολύτως τίποτα για τη διαβίωσή τους, αντίθετα το χωριό παίρνει και ένα δηνάριο (= 1,3 ευρώ) από κάθε εισιτήριο τουριστών στην Πέτρα. Οι επισκέπτες ετησίως υπολογίζονται στα 3 εκατομμύρια και πληρώνει έκαστος το ακριβότερο σε όλον τον πλανήτη εισιτήριο αρχαιολογικού χώρου, 75 ευρώ.

Το 1812 ο Ελβετός ερευνητής Burckhardt ήταν ο πρώτος δυτικός που αντίκρισε την Πέτρα. Το 1985 χαρακτηρίστηκε από την Unesco Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς και το 2007 ως ένα από τα 7 σύγχρονα θαύματα του κόσμου.

Περνώντας από το φαράγγι Siq απολαμβάνεις την αισθητική των πανύψηλων κοκκινωπών βράχων με πολύχρωμες ραβδώσεις και με λαξευμένες πόρτες και παράθυρα. Στο τέλος βρίσκεται ο πολυφωτογραφημένος βασιλικός τάφος του Αρέτα Γ΄ με το θησαυροφυλάκιο, έργα με ελληνιστικό στιλ, χρονολογημένα από το 200 π.Χ. Παντού σκαμμένες σπηλιές στους κάθετους πολύχρωμους βράχους σμιλεμένους από το νερό και τον αέρα που τα χτυπούσε στο διάβα των αιώνων. Κάπου εκεί ξεπροβάλλει στην μνήμη του επισκέπτη και ο «Ιντιάνα Τζόουνς στην τελευταία σταυροφορία».

Η μικρή Πέτρα της Ιορδανίας

Σε κοντινή απόσταση η μικρή Πέτρα, ένα φαράγγι μόλις 800 μέτρων, η πρώτη πόλη που εγκαταστάθηκαν οι Ναβαταίοι και πλούτισαν από τον έλεγχο του περάσματος των καραβανιών. Εκεί με έκπληξη είδα πολυπληθή συνεργεία να εγκαθιστούν την υποδομή για συναυλία prive,που διοργάνωνε το ίδιο βράδυ για τα γενέθλια του Ρώσος ολιγάρχης, έχοντας καταβάλει ενοίκιο 50.000 δηναρίων για την ενοικίαση του χώρου.

Το πέρασμα από τον Ιορδάνη ποταμό, όπου έγινε η βάπτιση του Ιησού, και το όρος Νέμπο από όπου ο Μωυσής ονομάτισε τη Γη της Επαγγελίας και τελικά ετάφη σε ηλικία 120 ετών, τα βλέπεις, μαθαίνεις λεπτομέρειες, τα φωτογραφίζεις και ανάλογα με τις θρησκευτικές σου πεποιθήσεις τα προσπερνάς ή τα προσκυνάς.
Το Αμμάν της Ιορδανίας

Φτάνοντας στο Αμμάν, μια πόλη χτισμένη σε 19 λόφους, σε εντυπωσιάζει το γεγονός ότι τα πάντα είναι χτισμένα με το ίδιο εκρού χρώμα πέτρας και μετά μαθαίνεις ότι είναι νόμος τους κράτους που όλοι τηρούν.

Η πόλη είναι απόλυτα ασφαλής αλλά λίγο… επικίνδυνη γιατί τα φανάρια μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού αλλά και γιατί δεν υπάρχει κώδικας οδικής κυκλοφορίας, οπότε προτεραιότητα έχει η πιο δυνατή κόρνα! Το κέντρο της πόλης είναι πολύβουο και ζωντανό.

Δύο επισκέψεις ξεχώρισα στην παλιά πόλη:

Η μία σε εργαστήριο γλυκών που από το 1951 προσφέρει τον ωραιότερο Kunafa (σιροπιαστό ξεροψημένο κανταΐφι με τυρί πασπαλισμένο με τριμμένο φιστίκι) που τρως σε πλαστικό πιάτο με πλαστικό πιρουνάκι όρθιος, δίπλα από την πολυπληθή ουρά που σχηματίζεται στο στενό δρομάκι όλες τις ώρες της ημέρας.

H δεύτερη είναι στο πιο διάσημο καφέ- εστιατόριο της Μέσης Ανατολής στην Jafra, στην παλιά πόλη. Εντυπωσιακή σκάλα με το σήμα της Jafra, μεγάλη σάλα με πολλά ξύλινα τραπέζια, ωραία διακόσμηση, ανατολίτικο ντεκόρ. Παρέες νεαρών αντρών και γυναικών καπνίζουν shisha. Ζωντανή μουσική με οργανοπαίκτη σε ωραία αραβικά τραγούδια. Τραγούδια ερωτικά για τον ανεκπλήρωτο έρωτα ενός Σύριου με μια Παλαιστίνια. Παραδοσιακό φαγητό, αυθεντική ιορδανική κουζίνα. Mansaf (αρνί σε γιαούρτι με πιλάφι),χούμους, φαλάφελ, μελιτζανοσαλάτα, σαλάτες, χυμό λεμόνι με μέντα και φυσικά καφέ με κάρδαμο. Τα μπαχαρικά παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν την μεσανατολίτικη κουζίνα.

Η τελετουργία του γάμου στην Ιορδανία

Η τελετουργία του καφέ στην Ιορδανία είναι ιδιαίτερη. Εκτός από τη γεύση, το ψήσιμο σε μπρίκι σε άμμο και ο συμβολισμός που είναι δυνατός. Πίνουμε μαζί καφέ σημαίνει κάνουμε συμβόλαιο.

Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που οι νέοι ζητούν να παντρευτούν. Σήμερα, εάν κάποιος είναι ερωτευμένος, η γνώμη του υπερισχύει από αυτήν της μητέρας του. Διαφορετικά η μητέρα είναι αυτή που βρίσκει την κατάλληλη νύφη. Η επίσκεψη στο σπίτι της νύφης γίνεται από όλα τα άρρενα μέλη της ευρύτερης οικογένειας του γαμπρού (σημειώστε πως 40 άτομα θεωρούνται σχετικά λίγα). Φτάνουν στο σπίτι όπου τους υποδέχεται ο πατέρας και η μητέρα της μέλλουσας νύφης. Αμέσως η μητέρα αποσύρεται στην κουζίνα όπου μαζί με τα κορίτσια της φτιάχνουν καφέδες για όλους. Η μητέρα τούς σερβίρει έναν στον καθένα και αποσύρεται πάλι στα ενδότερα. Οι άντρες στην σάλα συζητούν για την προίκα του νέου ζευγαριού. Εάν οι απαιτήσεις είναι υψηλές, οι συγγενείς συνεισφέρουν ο καθένας ανάλογα με τις δυνατότητές του. Εάν συμφωνήσουν, τότε ο πεθερός σηκώνει το φλιτζάνι και πίνει μια γουλιά καφέ. Οι υπόλοιποι τον ακολουθούν. Εάν δεν υπάρξει συμφωνία, τότε δεν αγγίζει κανείς τον καφέ του! Φεύγουν λέγοντας γενικόλογες ευχαριστίες για την συνάντηση. Σημειωτέον ότι ο γαμπρός όχι μόνο επιβαρύνεται τα έξοδα του γάμου, που είναι τριήμερος και έχει τουλάχιστον 2.000 καλεσμένους, αλλά είναι και υποχρεωμένος να εξοπλίσει με τα απαραίτητα την κατοικία του ζευγαριού. Τις επιλογές για τη διακόσμηση του σπιτιού και όλα τα σχετικά η νύφη τα βλέπει μετά τον γάμο. Φυσικά σήμερα με τα κινητά και τις βιντεοκλήσεις η κατάσταση αυτή έχει σχετικά ανατραπεί. Η νύφη έρχεται μόνο με το νυφικό της. Τίποτα άλλο απολύτως. Μετά τον γάμο που γίνεται από τον χότζα στο δικαστήριο, για δύο εβδομάδες το νέο ζευγάρι μένει κλειδωμένο στην κρεβατοκάμαρα και εναλλάξ οι συμπεθέρες αφήνουν φαγητό και νερό έξω από την πόρτα. Παλαιότερα έκαναν τουλάχιστον 6 παιδιά. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Άλλωστε η γυναίκα σήμερα δουλεύει, εκπροσωπείται στους εκλεγμένους αντιπροσώπους που προβλέπει η συνταγματική μοναρχία της χώρας και από το 1984 έχει δικαίωμα ψήφου. Εάν ερωτευτεί μια κοπέλα, το λέει στον πατέρα της και αυτός ζητά από την αστυνομία το μητρώο του μέλλοντα γαμπρού για να συμφωνήσει τελικά με την επιλογή της κόρης του.

Ελληνο-ιορδανική φιλία

Οι Ιορδανοί είναι ιδιαίτερα φιλικοί με τους Έλληνες. Και αυτό δεν συμβαίνει επειδή πρόσφατα η πριγκίπισσα Ιμάν, κόρη του βασιλιά Αμπντάλα Β’ και της Ράνιας, παντρεύτηκε νέο ελληνικής καταγωγής (αν και, αστειευόμενοι, οι ντόπιοι μάς αποκαλούν ξαδέλφια τους). Η ιστορία πηγαίνει μακριά. Στο 1951, όταν δολοφονείται ο βασιλιάς Αμπντάλα Α στην Ιερουσαλήμ, ένας ιερέας έβαλε κάτω από το ράσο του τον μικρό Χουσεΐν που βρισκόταν δίπλα του και τον φυγάδευσε στο Άγιο Όρος. Μερικά χρόνια αργότερα αυτός έγινε βασιλιάς της Ιορδανίας. Αλήθεια η ψέματα; Μύθος ή πραγματικότητα;

Αν συναντηθούμε με κάποιον από τους 600 Έλληνες που ζουν μόνιμα στην Ιορδανία, ίσως το μάθουμε!

Δημοσιεύθηκε στην Athens Voice – 04/04/2023